Alışveriş yapma dürtüsü kontrol edemeyen, sürekli satın alma isteği duyan ve bu nedenle ekonomisini denetleyemeyen, borç batağına saplanan, alışveriş yapmayı artık bir davranış biçimi haline getiren kişiler alışveriş bağımlısıdır. Bu bağımlılığa sahip kişilerin beyin ön lobu kabuğundaki karar verme süreçlerinin sağlıklı işlememektedir.

Alışveriş bağımlılığı “Onyomani” olarak isimlendirilmiştir. Alışveriş yaparak kendilerini güçlü ve mutlu, diğerlerinden daha üstün hissetmektedirler. Onyomani rahatsızlığı olan kişiler üzüntü, kaygı, endişe gibi olumsuz duygular yaşadığında alışveriş yapma dürtüsü artmaya başlar ve bu dürtü nedeniyle gerilim yaşar, alışveriş yapmaya başlayınca gerilimi kaybolur, rahatlar fakat daha sonrasında yaptığı aşırı, gereksiz alışveriş nedeniyle pişmanlık, suçluluk gibi duygular yaşarlar. Bu alışveriş bağımlısının kısır döngüsüdür.

Dürtüsünü kontrolde zorluk çeken bu kişiler genel olarak genç nüfustan oluşmaktadır. Kadınların alışveriş bağımlısı olma oranı erkeklerden daha fazladır. Kadınlar mücevher, kıyafet ve ayakkabı, ev eşyası, parfüm gibi ürünler alırken, erkek bağımlılar teknolojik ürünler, akıllı telefonlar, otomobil ürünleri alırlar, gençlerde ise internet üzerinden alışveriş, teknolojik ürün alımı görülmektedir.

Onyomani yaşayan insanların aldığı ürünlerle ilgili biriktirmeci tutumu vardır, gereksiz, çok sayıda, kullanılmamış satın almaktadırlar. Yakın çevresi ve ailesindeki kişilerle bu alışverişler nedeniyle sıkıntılar, sorunlar yaşarlar, aile bütçesini zora sokarlar.

Alışveriş bağımlılığı sağaltımı için öncelikle bütüncül bir bakış açısıyla bir ruh sağlığı profesyoneli tarafından incelenmelidir. Bazen alışveriş dürtüsünü kontrol edememek Bipolar Bozuklukta, Borderline Kişilik Bozukluğu gibi kişilik bozukluklarında ve  diğer dürtü kontrol sorunları ( alkol, madde,internet bağımlılığı gibi) ile beraber görülebilmektedir. Bu nedenle kapsamlı bir değerlendirme şarttır.

Aşağıda Üsküdar Üniversitesinden Psikiyatri Profesörü Sermin Kesebir ve Ege Üniversitesinden Psikiyatri Profesörü Zeki Yüncü tarafından geliştirilmiş olan alışveriş bağımlılığı ile ilgili geliştirilmiş olan tutum ölçeği bulunmaktadır. Soruları “evet ya da hayır” olarak cevaplamanız yeterlidir.

1) Param olduğunda tamamını ya da bir kısmını harcamadan duramam.

2) Bir şey satın alırken çoğunlukla ani ve düşüncesizce davranırım. Gereksiz harcamalarla bir şey aldığım çok zamanlar olmuştur.

3)Alış veriş merkezine girer girmez bir şey satın almak için karşı koyulmaz bir istek duyarım.

4) Çeşitli ürünlerin tanıtım, reklam ve indirim çağrılarına hep uymak isterim.

5)Param yetersiz olsa da ihtiyacım olmayan ürünleri borçlanarak da olsa mutlaka satın alırım.

6) Alış veriş yapınca günlük hayatın stres ve gerginliğinden kurtulup kendimi çok iyi hissediyorum.

7)Alışveriş yapmazsam kendimi çok gergin ve rahatsız hissediyorum.

8)Bazen içimden gelen bir his beni alışveriş yapmaya zorlar.

9) Hatalı olduğunu bilerek gereksiz ve yersiz alış veriş yapma isteğimi engellemek için birçok kez mücadele ettim ama genellikle bu mücadeleyi kaybediyorum.

Eğer yukarıdaki soruların birkaçına “evet” olarak cevap verdiyseniz alışveriş dürtü kontrolünde sorunlar yaşadığınızı düşünebilirsiniz.